نخستین جشنواره‌ بین‌المللی فیلم ساسکاچوان

تهیه گزارش: پروانه احمدی

جشنواره‌ بین‌المللی فیلم

الف) معرفی ساسکاچوان و تاریخچه تولیدات بصری در این استان:

ساسکاچوان[1] استانی است که در غرب کانادا واقع شده و از مناظر طبیعی متنوعی برخوردار است. مساحت آن 900/651 کیلومتر مربع است که نزدیک به ده درصد آن را آب شیرین تشکیل می‌دهد. منابع این آب‌های شیرین معمولاً از رودخانه‌ها، مخازن آب و دریاچه‌های استانی تأمین می‌شود. این استان از جنوب با ایالات متحده آمریکا دارای مرزهای مشترک است.

از دهه‌ 1920 مردم ساسکاچوان (سَسکچوان) فیلم تولید می‌کردند. جنبش ساخت تصاویر متحرک در این استان با فیلم‌های مستند آغاز شد اما امروزه، علاوه بر مستند، در قالب‌های متنوع داستانی و هنری و تجربی و فرم‌های نوینِ رسانه‌ای فیلم تولید می‌کنند.

مهم‌ترین چهره در تاریخ سینمای آغازین ساسکاچوان دیک برد[2] است. فیلم‌های او “خانه‌ ملت در ساسکاچوان: اوکراینی‌ها[3]” (1920) و “این نسل: عاشقانه پره‌ری[4]” (1932)، به ترتیب، تاریخ مهاجرت از اروپای شرقی به پره‌ری و اهمیت آموزش و فن‌آوری برای اقتصاد مزرعه را به تصویر می‌کشند. برد، همچنین، اولین موزیکال کانادایی را به نام “مارش‌های جوانی[5]” (1937) تولید کرد. زمانی که هیأت ملی فیلم کانادا[6] در سال 1939 تأسیس شد، دو فیلم‌ساز از ساسکاچوان در آن نقش مهمی داشتند: ایولین اسپایس چری[7] -به‌عنوان کارگردان، نویسنده، تهیه‌کننده- و همسرش لارنس چری[8] -به‌عنوان فیلم‌بردار. آنها در طول زندگی حرفه‌ای خود بیش از صد فیلم مستند با موضوعات کشاورزی و محیط زیست تولید کردند. مهم‌ترین این آثار “با زور بازوی خود[9]” (1940) در مورد ظهور جنبش مزرعه تعاونی است. زوج نام‌برده، همچنین، در تشکیل شورای فیلم یورکتون[10] (تأسیس در سال 1947) و شبکه‌های توزیع فیلم به مناطق روستایی اثرگذار بودند. این گام در توسعه‌ فرهنگ فیلم در ساسکاچوان بسیار مهم بود و منجر به برگزاری جشنواره فیلم یورکتون در سال 1950 شد که اولین جشنواره فیلم در کانادا و بزرگ‌ترین جشنواره فیلم در آمریکای شمالی بود.

هنگامی که هیأت ملی فیلم کانادا در اوایل دهه‌ 1960 تلاش کرد تا از ژانرهای مستند و انیمیشن فراتر رود و فیلم‌های داستانی تولید کند، یکی از اولین تولیداتش “درای‌لندلر[11]” (1964) بود؛ فیلمی که داستان دو نسل از مهاجران در جنوب غربی ساسکاچوان را روایت می‌کرد. با این‌حال، هیأت ملی فیلم کانادا که در استان‌های منیتوبا[12] و آلبرتا[13] دفتری برای تشویق فیلم‌سازی ایجاد کرد برای ساسکاچوان چنین نکرد. با این وجود، در اوایل دهه 1970 یک برنامه‌ تولید فیلم در دانشگاه رجینا[14] راه‌اندازی شد و کم‌کم رونق گرفت.

چندین فیلم بلند در دهه 1970 و اوایل دهه 1980 در ساسکاچوان ساخته شد ازجمله “آدم‌های منفور نوتردام[15]” که داستانی است درباره‌ “آتول موری[16]” و کار او در کالج نوتردام در ویلکاکس[17] در دهه 1930. اما فیلم “چه کسی باد را دیده است[18]” (1977) اتفاقی مهم در توسعه صنعت فیلم ساسکاچوان بود. ژان اوزر[19] -تدوین‌گر مشهور بین‌المللی که در دانشگاه رجینا تدریس می‌کرد- کارگردان فیلم، آلن کینگ[20] (نویسنده‌ کانادایی)، را متقاعد کرد که برای فیلم نام‌برده شش نفر از دانشجویانش را به کار گیرد. آنها در سال 1977 تعاونی فیلمپول[21] ساسکاچوان را در رجینا بنا نهادند. اعضای فیلمپول، از آن زمان تا کنون، برخی از مهم‌ترین فیلم‌های استان ساسکاچوان را تولید کرده‌اند ازجمله “سوپ گندم[22]” (1987) و “تنهایی[23]” (2000). آنها، همچنین، فیلم‌های تجربی و فیلم‌های کوتاه و مستندهایی را ساخته‌اند که جوایزی را در سطح بین‌المللی به دست آورده است.

با ایجاد ساسکفیلم[24] در سال 1989 صنعتی تجاری در ساسکاچوان شکل گرفت. بیش از چهل فیلم بلند درام و تلویزیونی در دهه‌ گذشته تولید شده است ازجمله “پاریس یا یک جایی[25]” (1993)، “فتح[26]” (1997)، “شکارچی دایناسور[27]” (1999)، و “هبوط فرشتگان[28]” (2002) و نیز تعدادی از مجموعه‌های تلویزیونی برای کودکان در سطح بین‌المللی؛ از قبیل “استودیو قصه بین‌المللی[29]” و “کلوچه توت پره‌ری[30]“. با گشایش استودیوهای تولید ساسکاچوان کانادا[31] در رجینا در سال 2002، فیلم‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی بیشتری در حال تولید اند. در حال حاضر سی دفتر و تولیدکننده‌ی مستقل در این استان فعالیت می‌کنند. چند مورد از اینها پرکارترین اند: کوپرراک پروداکشن[32] مستقر در رجینا، مایند-آی پیکچرز[33]، پارتنرز-این-موشن[34]، وست‌وایند پیکچرز[35]، و ساسکاتون اج اینترتینمنت[36]. مستندسازان همچنان به کار خود ادامه می‌دهند و جوایز معتبر جمینی یا جوزا[37] (برای فیلم “آنها تا پولکا زندگی می‌کنند[38]” 2001) و اِمی[39] (برای فیلم “13 ثانیه: تیراندازی‌های ایالت کنت[40]” 2002) را به دست آورده اند. در همین حال، افراد غیر بومی نیز آثار سینمایی و تلویزیونی مهمی مانند انیمیشن “کریسمس در خلیج واپس[41]” (2002) و مجموعه تلویزیونی “دشت‌های موکازن[42]” (2003) را تولید کرده اند.

از سال 1992 اثر اقتصادی سینما و تلویزیون و رسانه‌های نوظهور در ساسکاچوان به‌طور چشمگیری افزایش یافته است (از 2.5 میلیون دلار به 60 میلیون دلار) و آن را به یکی از قدرتمندترین صنایع در حال رشد استان و یکی از مهم‌ترین منابع برای ارتقای هویت فرهنگی آن تبدیل کرده است. پس دور از انتظار نیست که شاهد ظهور جشنواره‌های بین‌المللی فیلم همچون نخستین دوره‌ی فستیوال بین‌المللی فیلم ساسکاچوان در سال 2021 باشیم.

‌ب) اس-آی-اف-اف

جشنواره‌ بین‌المللی فیلم ساسکاچوان، نخستین دوره‌ خود را که یک رویداد ترکیبی از فیلم‌های بلند و کوتاه است در دسامبر سال جاری (2021) برگزار کرد. مراسم افتتاحیه در تاریخ چهارم دسامبر با حضور جویس مالایبا[43] (مدیر جشنواره) و شهردار رجینا و تعدادی دیگر در تماشاخانه برادوی برگزار شد و اختتامیه و مراسم فرش قرمز و اهداء جوایز نیز در یازدهم دسامبر صورت گرفت. مقر این جشنواره یک مؤسسه‌ غیر انتفاعی در ساسکاتون است و فیلم‌ها با یک پلتفرم ترکیبی (فیلم-فری-وِی[44]) به صورت آنلاین اکران شد. برای آنان که در جشنواره حاضر بودند پوشیدن ماسک و رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و، در صورت لزوم، ارائه کارت واکسیناسیون الزامی بود. در بیانیه‌ این جشنواره آمده که در صورت فروکش کردن پاندمی، از سال آینده، این فستیوال به صورت حضوری برگزار خواهد شد و هدف آن جذب گردشگر برای ساسکاتون و شناساندن این استان به جامعه بین‌المللی است.

شعار جشنواره از میان برداشتن مرزهای فرهنگی از راه پرورش و ترویج هنر و دانش فیلم‌سازی بود. در بیانیه‌ آن آمده است “همان‌گونه که در کانادا افراد با ملیت‌های گوناگون زندگی می‌کنند، این جشنواره بنا دارد فیلم‌سازان جوان و کارکشته را از سراسر کشورها گرد هم آورد تا داستان‌شان را برای جهان بازگو کنند.”

اهداف اولیه‌ جشنواره که بنا دارد هر سال برگزار شود به این شرح اعلام شده است:

یک) تجلیل از آثار برتر سینمایی به هر زبانی و با موضوع اختیاری.

دو) از میان برداشتن مرزهای فرهنگی با زنده کردن داستان‌های جذاب.

سه) آموزش و سرگرم کردن مخاطبان.

چهار) ایجاد ارتباط بین فیلم‌سازان تازه‌کار و مجرب و توزیع‌کنندگان فیلم.

در این دوره از جشنواره که داوری آن را پاتریک آلسدو[45] (فیلم‌ساز ساکن تورنتو) و موکش گنانش[46] و آرنولفو انریکه[47] بر عهده داشتند، راه‌یابی فیلم‌ها تنها به آثار فیلم‌سازان حرفه‌ای محدود نشده بود. تعداد زیادی فیلم در ژانرهای درام، کمدی، اکشن، دلهره‌آور، موزیکال، فیلم کوتاه، مستند، و علمی/تخیلی از سراسر جهان حضور داشتند. از بین آنها، فیلم‌هایی که به‌طور مستقل تولید شده‌اند (نه تحت حمایت نهادی خاص) و اکران تجاری نداشته‌اند با امتیاز تماشاگران و داوران به رقابت پرداختند و سرانجام در هر بخش به بهترین فیلم، بهترین بازیگر نقش اول (مرد و زن)، بهترین بازیگر نقش مکمل (مرد و زن)، بهترین کارگردانی، بهترین فیلم‌نامه، بهترین فیلم‌برداری، بهترین موسیقی متن، و بهترین فیلم از نگاه تماشاگران جوایزی اهداء شد. بیست و یک اثر برای حضور در این بخش انتخاب شده بودند که سیزده مورد آن از کانادا و سه مورد از این سیزده فیلم از ساسکاتون بود. گرینلند، هند، نیجریه، فیلیپین، ایالات متحده و ترکیه از دیگر کشورهایی بودند که نماینده‌ای میان فیلم‌های جشنواره داشتند. دو فیلم ایرانی نیز در این جشنواره و در بخش نان‌فیکشن[48] حضور داشت که هر دو ساخته‌ حمید تمجیدی (فیلمنامه‌نویس، بازیگر، و کارگردان پُرکار و نام‌آشنای دهه‌ هفتاد خورشیدی) است؛ یکی “شب بی پایان” (1378) و دیگری “پرنده مردنی ست” (2016). فیلم دوم را تمجیدی در کانادا ساخت. هر دو فیلم در بخش‌های مختلف فستیوال‌های متعدد و معتبر بین‌المللی جوایزی را به نام ایران کسب کرده‌اند.

“شب بی پایان”، داستان پدر یک خانواده -به نام جمشید- است که به دلیل غرق شدن در مناسبات کاری و درآمدزا تصمیم می‌گیرد با یکی از مشتریانش وصلت و، به‌طور پنهانی، همسر دوم اختیار کند. او از همسر اولش -شمسی- که سابقه‌ زندگی مشترک ده ساله دارند، دو فرزند کوچک دارد؛ یک دختر به اسم فاطی و یک پسر به اسم مهدی. ماجرای همسر اول او بر نامزد دوم‌ش فاش و همین امر سبب واکنش خشونت‌آمیز جمشید علیه شمسی می‌شود. در ادامه، با آشکار شدن رازهایی، جمشید زندگی‌ خانوادگی‌اش را از دست رفته می‌بیند و …

این فیلم در سال تولیدش از اخذ پروانه نمایش وزارت ارشاد ایران محروم ماند؛ درواقع در آن سال‌ها مورد بی‌مهری قرار گرفت. ارزش‌های فیلم آن‌گونه که بایسته و شایسته است درک نشد یا کمتر به آن پرداخته شد؛ چه به لحاظ موضوع و مضمون فیلم‌نامه که بحثی مهم و چالش‌برانگیز در جامعه‌شناسی خانواده است و چه به لحاظ ساختار و باریک‌بینی‌های فنی. کپی دیجیتال فیلم، پس از گذشت بیست سال، مرمت شد و توسط کارگردان از بایگانی راکد درآمد و در فستیوال‌های متعدد با استقبال فراوان روبه‌رو شد؛ ازجمله جایزه‌ بهترین فیلم از جشنواره آندرومدا[49]، بهترین کارگردانی از جشنواره گلادیاتور و نیز از جشنواره بین‌المللی فیلم تیته[50]، بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای زنده‌یاد ناصر گیتی‌جاه از جشنواره بین‌المللی فیلم عشق[51] (2021)، دیپلم افتخار[52]، و نامزدی در چند بخش مختلف دیگر را تاکنون از آن خود کرده است. هم‌زمان با اکران در جشنواره بین‌المللی فیلم ساسکاچوان، خبر کاندید شدن این فیلم در دو بخشِ مهم بهترین کارگردانی و بهترین فیلم‌نامه در جشنواره بین‌المللی فیلم تیته[53] در سائوپائولو برزیل منتشر شد. نتایج نهایی جشنواره تیته برزیل در تاریخ بیستم دسامبر اعلام خواهد شد.

فیلم “پرنده مردنی ست”، داستان زن مسلمانی را روایت می‌کند که برای نجات زندگی دختر نوجوانش از کشور فرار می‌کند. وقایع پیشِ رو نشان می‌دهند که مسائل آنطور نبود که زن انتظارش را داشت. او ناچار می‌شود تصمیم بسیار سختی بگیرد…

این فیلم نیز که پیش از پاندمی اکران محدودی بر پرده نقره‌ای در سینه-پلکس داشته تاکنون جوایز بسیاری ازجمله جایزه بهترین درام از جشنواره بین‌المللی فیلم آلاسکا[54] (2017) و جایزه ویژه هیأت داوران برای بهترین فیلم بلند از جشنواره فیلم آندرومدا (2021) و بهترین فیلم سال از جوایز فیلم آفرودیت[55] (2021) و بهترین فیلم بلند از جشنواره بین‌المللی فیلم چندلر[56]( 2016) و نیز از فستیوال بین‌المللی کراون-وود[57]( 2019) را به دست آورده است. همچنین با حضور در جشنواره جوایز فیلم اُنلی دِ بِست[58] (2021) موفق به کسب جایزه ویژه بهترین فیلم بلند درام شده و جایزه‌ ویژه بهترین تدوین نیز به نکیسا تمجیدی رسیده است.

نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم ساسکاچوان در سالنی مجهز که در آن کنفرانس‌های مهم غرب کانادا برگزار می‌شود[59]، در مراسمی ساده و صمیمی، به کار خود پایان داد و جایزه‌ بهترین فیلم و برخی از دیگر جوایز مهم این دوره به فیلم “هنگام پریشان‌حالی دل[60]” رسید که اولین فیلم بلند فیلیپ کورمیه[61] از اهالی کبک[62] است و به‌طور مستقل تولید شده و پیش از این نیز در برخی جشنواره‌ها درخشیده بود. کورمیه در مصاحبه‌ای با آژانس کیو-ام-آی[63] گفته که به دلیل پاندمی امکان اکران فیلم‌ش در سینماها را نداشته و به همین دلیل آن را راهی جشنواره‌ها کرده است. (اکران آنلاین از طریق پلتفرم‌ها، به دلیل مشکلات حاصل از کووید نوزده، انگیزه‌ اصلی حضور آثار تعدادی دیگر از فیلم‌سازان مستقل ازجمله حمید تمجیدی در این جشنواره بوده است). فیلم کورمیه داستان یک زن سی ساله که روان‌پریش شده است را روایت می‌کند. کارگردان فیلم، خود، بیست و یک ساله است. او در مصاحبه‌اش گفته است “اگر می‌توانستم کاری غیر از فیلم‌سازی انجام دهم احتمالاً روان‌پزشک می‌شدم.” سایر جوایز این جشنواره نیز در بخش‌های مختلف به جوان‌ترها اهدا شد. گویا قصد جشنواره در این دوره بیشتر حمایت از فیلم‌سازان تازه‌کار و تشویق آنان بوده است.

[1] Saskatchewan

[2] Dick Bird

[3] Nation Building in Saskatchewan: The Ukrainians

[4] This Generation: A Prairie Romance

[5] Youth Marches On

[6] NFB

[7] Evelyn Spice Cherry

[8] Lawrence Cherry

[9] By Their Own Strength

[10] Yorkton Film Council

[11] The Drylanders

[12] Manitoba

[13] Alberta

[14] University of Regina

[15] The Hounds of Notre Dame

[16] Père Athol Murray

[17] Wilcox

[18] Who Has Seen The Wind

[19] Jean Oser

[20] Allan King

[21] Filmpool

[22] wheat Soup

[23] Solitude

[24] SaskFilm

[25] Paris or Somewhere

[26] Conquest

[27] Dinosaur Hunter

[28] Falling Angels

[29] International Story Studio

[30] Prairie Berry Pie

[31] Canada Saskatchewan Production Studios

[32] Cooper Rock Productions

[33] Minds Eye Pictures

[34] Partners in Motion

[35] West Wind Pictures

[36] Saskatoon’s Edge Entertainment

[37] Gemini

[38] They Live to Polka

[39] Emmy

[40] 13 Seconds: The Kent State Shootings

[41] Christmas at Wapos Bay

[42] Moccasin Flats

[43] Joyce Malayba

[44] FilmFreeway

[45] Patrick Alcedo

[46] Mukesh Gnanesh

[47]Arnolfo Enriquez

[48] Full Length Feature – Non-Fiction

[49] Andromeda Film Festival

[50] The Gladiator Film Festival & T.I.F.A (Tiete International Film Festival)

[51] Love International Film Festival

[52] World Distribution Award

[53] Tietê International Film Awards

[54] Alaska International Film Awards

[55] Aphrodite Film Awards

[56] Chandler International Film Festival

[57] Crown Wood International FilmFestival

[58] Only The Best Film Awards

[59] TCU Place

[60] Lorsque le cœur dérange

[61] Philippe Cormier

[62] Québécois

[63] l’Agence QMI

http://www.filmfamily.ir